गैरआवासीय नेपाली संघ प्रवासमा रहेका नेपालीहरुको साझा संस्था हो । नेपाल सरकारबाट समेत मान्यता प्राप्त यो संस्था हाल सम्म एक मात्रै संस्था भएपनि सर्वोच्च अदालतको पछिल्लो फैसला अनुसार अब अर्को संस्था खोल्ने बाटो समेत खुलेको छ । ६० देखी ७० लाख नेपालीहरु रोजगारी, उच्च शिक्षा आर्जन लगायतका उदेश्यमा बिदेशमा रहेको तथ्याङक छ । हाल सम्म यो संस्था सबैको साझा संस्था मात्रै नभई नेपाली भाषा, सस्कृति तथा भेषभुषा नयाँ पिँढीलाई हस्तान्तरण गर्ने तथा सस्कृतिको संरक्षणमा पनि बिशेष पहल गर्दै आएको छ ।

नेपालको अर्थतन्त्र धान्नका लागि माथी उल्लेख भएको तथ्याङकले बिशेष टेवा पुराउँदै आएको सर्वविदितै छ । हाल सम्म गैरआवासीय नेपाली संघले लाखौंको संख्यामा बिदेशमा रहेका नेपालीहरुलाई एकत्रित गर्नका लागि पनि महत्वपूर्ण योग्दान पुराउँदै आएको छ । तर यस संस्थामा रहेको नेतृत्वले समयमै उचित कदम नचाल्दा दिनहुँ संस्थाले बदनामी खेप्दै आएको छ । यसो त कुनै पनि संघ सस्था आफैमा खराब हुँदैनन्, तर नेतृत्व खराब हुँदा सिंगो संस्था त्यो गल्तीको भागिदार बन्नुपर्ने हुन्छ । त्यही भोगाई खेपिरहेको छ, यतीबेला एनआरएनएले ।

पैसा भएकाहरु मात्रै नेतृत्वमा आए भन्ने आशयको जुन तपाईको प्रश्न छ, त्यसका लागि हामीले उम्मेदवारी शुल्क, निर्वाचन आचार संहिता र भोटिङ सिस्टमलाई समयानुकुल बनाउँदै लगेका छौं । पछिल्लो क्रममा अमेरिकामा पनि हेर्नु भयो भने फेसभेरिफिकेशन माध्यमबाट चुनाव सम्पन्न भएर नेतृत्व समेत आईसकेको अवस्था छ । अन्य देशमा पनि त्यही प्रकृयाबाट चुनाव भएको छ ।

गैरआवासीय नेपाली संघका राष्ट्रिय परिषदहरु यती बेला फुटेको अवस्थामा छन्, भने अर्को तर्फ यस संस्थाका पूर्वअध्यक्ष शेष घले समुहले अर्कै बाटो समातिसकेको छ । अब यि सबै समस्या समाधान होलान या यो संस्था सँधैका लागि फुटेर दुई चार गर्दै दर्जन संस्था बनलान त्यसका लागि केही समय पर्खनुपर्ने हुन्छ । यो अवस्था आउनुको एउटै कारण छ, त्यो हो नेतृत्व । अहिले यो संस्थाको अन्तराष्ट्रिय अध्यक्षमा तिन जना अध्यक्ष छन् । यति धेरै बिवादका बीच यो संस्थाले अबको बाटो कस्तो लेला भन्ने चासोको बिषय छ । यसो त यति बेला यस्तै बिवादको चौघेरामा भएकाले हुन सक्छ आम मान्छेलाई यो संस्थाको त्यत्ति मतलब चाहीँ छैन् ।

यस्तै परिवेशका बीच यो संस्थाको नेतृत्वमा पुग्नका लागि यति बेला उम्मेदवारी घोषणा गर्ने क्रमले तिव्रता पाएको छ । अध्यक्ष, उपाध्यक्ष, महासचिव लगायतका पदाधिकारीहरुमा केही उम्मेदवारी घोषणा भईसकेका छन्, भने केही हुने क्रममा छन् । यस्तै परिवेशका बीच न्यूजपाली डटकमका सम्पादक अनिल अधिकारीले अध्यक्षको उम्मेदवारी दावी गरिसकेका हालका उपाध्यक्ष महेश श्रेष्ठसँग कुराकानी गरेका छन् । प्रस्तुत छ कुराकानीको केही अंश ।

हालै सर्वोच्च अदालतले गैरआवासीय नेपाली संघ जस्तै अर्को संस्था खोल्नका लागि अनुमति दिएको छ, यसमा तपाईको धारणा के हो ?

मैले सर्वोच्च अदालतको पूर्णपाठ पढन पाएको छैन् । तर तपाईले सुने जस्तै मैले पनि समाचार पढेर थाहा पाएको हुँ । एनआरएनए जस्तै अर्को संस्था खोल्ने भन्ने होला तर एनआरएनए हुन सक्दैन् । यो संस्था आफैमा एक इतिहास बोकेको संस्था हो । हो हाम्रो बीचमा विवाद होलान तर हामीले समाधान खोजेर यो संस्थाको गरिमालाई अझै उचो बनाउनु छ ।

साथीहरुले जसरी अर्को संस्था खोल्ने भनेर लाग्नु भो त्यो पनि गैरआवासीय नेपाली संघकै बिधान टेकेरै वहाँहरुले यो गर्न खोज्नु भएको हो । संघको बिधानले २५ देशका ५० जनाले अर्को संस्था खोल्न पाउने भनेको छ । तर खोल्ने भनिए पनि परराष्ट्रले केही कार्यबिधि त बनाउँछ होला नि ? तर त्यो परराष्ट्रको तजबीजको कुरा भयो ।

यति धेरै बिवाद संघमा छन्, समाधानको के उपाए के देख्नु हुन्छ ?

मैले माथी पनि उल्लेख गरेँ, संघको ऐन र नियमावली दुवैले २५ देशका ५० जनाले संस्था खोल्न पाउने भनेको छ । संस्था खोल्नु मात्रै समाधान होईन्, त्यो संस्था कति जीवित छ, त्यसको जीवन कति लामो छ भन्ने कुराले अर्थ राख्दछ । यसर्थ हामी अब मिलेर जानुको अर्को विकल्प छैन् । नेतृत्वमा विवाद हो भने हामीले छलफल गरेर सहमति, सहकार्य र एकताबाट समस्या पहिल्याउनु पर्दछ । जब दुई बर्षअघि विवाद भयो त्यसले नै आजको अवस्था सृजना भएको हो । निवेदन दिन सक्ने छ भन्ने कुरा अहिल्यै सबै भयो नभनौं त्यसको कार्यबिधि र बाकी बिषय अध्ययन गरौं अनि त्यो बिषयमा बोलौंला ।

तपाईले भन्नु भए जस्तो अब विवाद कसरी समाधान होला भन्दा, मलाई के लाग्छ भने अब आउने नयाँ नेतृत्व जसले संघ भित्र भएका विवादको समाधान खोज्नेछ । जसका लागि मैले आफुलाई सक्षम दावी गरेको छु । हाम्रा बीचमा मतभेद होलान तर त्यसको समाधान पनि छ । जसका लागि मैले पहल कदमी लिन सक्छु । त्यसैका लागि मैले अध्यक्षमा उम्मेवदारी दिने निर्णय गरिसकेको कुरा तपाईहरुलाई अवगतनै छ । विवाद नेतृत्वकै कारण भएको हो भने अब म अध्यक्ष भएर आउने नेतृत्वले त्यस्ता समस्यालाई समाधान गर्दछ ।

तपाई हेर्नु हुन्छ भने यस्तो नेपालका राजनीतिक दल तथा बिभिन्न संघ संस्थाहरुमा पनि यस्तै नेतृत्व विवाद देखिएको छ । हामीले नेतृत्वमा समस्या देखियो भन्दैमा संस्थालाई गलत भन्न मिल्दैन् । एनआरएनलाई नै बलियो बनाएर जानु पर्ने अहिलेको अवस्था हो । सबैलाई मिलाएर लिएर जान सक्ने समिति मेरो नेतृत्वमा आउँदैछ ।

प्रवासमा रहेका नेपालीहरुको साझा संस्था हो भनिएको छ तर साझा नभई पैसा भएकाहरुको मात्रै संस्था भयो भन्छन्, नि ?

तपाईले एकदमै सान्र्दभिक प्रश्न गर्नु भयो । हुनुपर्ने यो बिदेशमा रहेका सबै नेपालीहरुको संस्था हुनुपर्ने हो । तर हाल सम्मका गतिविधिले त्यस्तो नदेखिए पनि हामीले यस भित्र रहेका धेरै विवादहरुलाई समाधान गरिसकेका छौं । पैसा भएकाहरु मात्रै नेतृत्वमा आए भन्ने आशयको जुन तपाईको प्रश्न छ, त्यसका लागि हामीले उम्मेदवारी शुल्क, निर्वाचन आचार संहिता र भोटिङ सिस्टमलाई समयानुकुल बनाउँदै लगेका छौं । पछिल्लो क्रममा तपाई बस्ने देश अमेरिकामा पनि हेर्नु भयो भने फेसभेरिफिकेशन माध्यमबाट चुनाव सम्पन्न भएर नेतृत्व समेत आईसकेको अवस्था छ । अन्य देशमा पनि त्यही प्रकृयाबाट चुनाव भएको छ ।

सदस्य बनाउने र निर्वाचन प्रकृयालाई पनि सहज बनाउने प्रकृयामा हामीले काम गरिरहेका छौै । आन्तरिक रुपमा संस्थाले काम गरिरहेको छ । पैसाको प्रलोभन देखाउने जस्ता कुरालाई आचारसंहिता बनाउनु पर्ने अवस्था पनि छ । त्यसका लागि पनि हामीले काम गरिरहेका छौं । उम्मेदवारी दर्ता प्रकृयामा सस्तो र अनलाइनबाट भोट गर्न पाउने व्यवस्था गरेपछि अहिले भनिए जस्तो अवस्था आउँदैन भन्नेमा म ढुक्क छु । यस्तै परिस्थितिको निमार्ण गर्नका लागि म नेतृत्वमा आउन खोजेको हुँ ।

माथीका कुरा भए संस्थाका अब भन्नुस मातृभूमी नेपालको समृद्धिका लागि तपाई नेतृत्वमा पुग्न भयो भने के गर्नु हुन्छ ?

६० ७० लाख नेपाली बिदेशमा रहेको कुरा तपाईले पनि उल्लेख गर्नुभयो । बार्षिक आम्दानी ठूलो भएका मात्रै होईन सानो सानो पुँजी लगानी गर्ने इच्छा भएका सबै नेपालीहरुलाई समावेश गराएर देशको समृद्धिमा हातेमालो गर्ने गरी हामीले योजना बनाएका छौं । हामी बिदेशमा रहेका नेपालीहरु देशका लागि ठूलो खजाना हौं । नेपालको समृद्धि बिदेशमा बस्ने नेपालीहरुबाट पनि सम्भव छ भन्ने भाव नेपाल सरकारले मनन गर्न जरुरी छ ।

यतिधेरै जनशक्तिलाई सरकारले उपयोग गर्नु पर्छ । आफ्ना नागरिकलाई विश्वास गर्नु पर्दछ । अहिले अविश्वासको वातावरण्ण सृजना भयो । नेपाल सरकार र नीजि क्षेत्र र बिदेशमा रहेका नेपालीहरु मिल्ने हो भने सोचिएको भन्दा धेरै ठूला राष्ट्रिय परियोजनाहरु हामीले सम्पन्न गर्न सक्दछौं । एउटै व्यक्ति या समुहले गर्ने कुरा फरक हो । तर मैले भने जस्तै साना साना पुँजीहरुलाई कसरी परिचालन गर्ने भन्ने तर्फ हामीले सोच्न जरुरी छ ।

उदाहरणका लागि हामीले १० अर्बको फण्डलाई लिन सक्दछौं । यदी प्रवासमा रहेका सबै नेपालीलाई जोड्न सक्ने हो भने हामीले ठूलो फण्ड बनाएर काम गर्न सक्छौं । त्यसका लागि नीजि क्षेत्र, सरकार र हामी मिल्नु पर्दछ । अनि हामीले सम्पन्न गर्ने परियोजना भनेका जनताको समृद्धि र रोजगारीका लागि मात्रै हुन्छन् । हामी नाफा कमाउने भन्ने हेतुले होईन नागरिकको जीवनस्तर सुधारका लागि काम गर्नुपर्ने अहिलेको अवस्था हो ।

सरकारसँग तपाईहरुको अपेक्षा के हो ?

हामीले संस्थाको परिकल्पना गर्दा एक पटकको नेपाली सँधैको नेपाली भने जस्तै हाम्रो सरकारसँग माग भनेको नागरिकताको निरन्रतानै अन्तिम लडाई हो । पछिल्लो क्रममा जे जे उपलब्धी प्राप्त भए त्यो एक चरणमा स्विकार गर्नुको विकल्प हामीसँग छैन् । तर नेपाल सरकारले के बुझ्न जरुरी छ भने अहिले बिभिन्न देशमा सक्षम व्यक्तिहरुलाई पिआरको लोभमा तानिरहेको परिपेक्ष छ । तर हाम्रा सबल, सक्षम अनि आफ्नै नागरिकलाई नागरिकता दिन सरकारले आनाकानी किन गरिरहेको छ त्यो मैले बुझ्न सकिरहेको छैन् । यसो हेर्नु हुन्छ भने बिदेशीहरु अंगिकृत नागरिकता लिएर आउने तर आफ्नै नागरिकलाई दोहोरो नागरिकता दिनका लागि किन यति धेरै आशंका । दक्षता र क्षमता भएकाहरु आउँछु भन्नु आफैमा सकारात्मक कुरा हो ।

यदी प्रवासमा रहेका सबै नेपालीलाई जोड्न सक्ने हो भने हामीले ठूलो फण्ड बनाएर काम गर्न सक्छौं । त्यसका लागि नीजि क्षेत्र, सरकार र हामी मिल्नु पर्दछ । अनि हामीले सम्पन्न गर्ने परियोजना भनेका जनताको समृद्धि र रोजगारीका लागि मात्रै हुन्छन् । हामी नाफा कमाउने भन्ने हेतुले होईन नागरिकको जीवनस्तर सुधारका लागि काम गर्नुपर्ने अहिलेको अवस्था हो ।

अध्यक्षको उम्मेदवारी दिने कुरा तपाईले माथीका प्रश्नमा उल्लेख गरिसक्नु भयो, नेतृत्वमा आउनु भयो भने के के गर्ने योजना बनाउनु भएको छ ?

म कोषाध्यक्ष भएर काम गरेको मान्छे हो । संरचनागत परिर्वतनका लागि काम गरेको मान्छे हो । संस्थालाई सिस्टममा ढाल्ने काम गरिरहेको छु । नेतृत्व भनेकै त्यही हो । आर्थिक पाटोमा मैले आर्थिक पारदर्शिता कामय गराए । बजेट बनाएर काम गर्ने, आर्थिक अनुसान कायम गर्ने । निश्चित नियममा रहेर काम गर्ने नियमावली पनि मैले नै बनाए । म उपाध्यक्ष भैसकेपछि फेसभेरिफिकेशनबाट चुनाव गर्नुपर्छ भन्ने मान्छे म नै हो । यसलाई अझै समयानुकुल बनाउनका लागि म काम गर्नेछु । माथी उल्लेख गरे जस्तै यो निर्वाचन प्रणालीलाई पनि सुधार गर्नुपर्नेछ । त्यसका लागि मैले काम गर्नेछु, तपाईले भने जस्तै सबैको साझा संस्था बनाउनका लागि संस्थामा रहेका समस्यालाई सुधार गर्दै जाने प्रतिवद्धता म तपाईको संचार माध्यमबाट उदघोष गर्न चाहन्छु ।

माथी उठेका हरेक कुराहरुलाई सुधार गर्दै मैले सन्, २०२३ २०२५ को कार्यसमिति ५ प्रतिवद्धता र २५ प्रोजेक्टका साथ चुनावी मैदानमा म आउँदै छु केही दिनमा मेरा धारणा र प्रतिवद्धता तपाईहरु सहित सम्पूर्ण एनआरएनएका अभियान्ताहरुले थाहा पाउनु हुनेछ समग्रमा भनौं गैरआवासीय नेपालीहरुले आर्जन गरेको ज्ञान, सिप र क्षमतालाई मातृभूमीको समृद्धिमा प्रयोग गर्ने अनि प्रवासमा रहेका नेपालीहरुले अपनत्व महशुस गर्ने संस्था म बनाउनेछु ।

अहिले समन्वयकारी भूमिका निवार्ह गर्न सक्ने नेतृत्वको खाँचो गैरआवासी नेपाली संघमा छ त्यो सबै पक्षलाई समेटेर जाने व्यक्ती मै हुँ । बलियो दावेदारीका साथ नेतृत्वका लागि प्रस्तुत हुनेछु ।